مفهوم بهای انتقال

در قراردادهای مشارکت عمومی خصوصی

در قرادادهای مشارکت عمومی خصوصی بعضا با واژه “بهای انتقال ” روبرو می شویم. ولی بهای انتقال به چه معنا است و چگونه محاسبه می شود؟ و یا نحوه پرداخت آن چگونه خواهد بود؟

اصولا یکی از چالش های ترتیبات مشارکت عمومی خصوصی جبران هزینه های سرمایه گذار در صورت توقف اجرای پروژه و عدم بهره برداری از طرح طبق مدل مالی است. در این حالت جریان نقدینگی پیش بینی شده توسط سرمایه گذار محقق نشده و زیان و ضرر قابل توجه ای برای شریک خصوصی خواهد داشت. واگذاری در این نوع قراردادها به معنای پیش بینی و انجام یکسری تشریفات حقوقی و ترتیبات مالی که در قالب ان می بایست تجهیزات و تاسیسات احداث شده به بخش عمومی واگذار شود.

یکی از ویژگی های این فاز از قراداد BOT، مفهوم بهای انتقال است. این مفهومی است که از ظاهر آن نوعی از مکانیزم پرداختی تصور می شود در حالیکه برخلاف ان یک مکانیزم تضمین است. این ابهام می تواند بار حقوقی و مالی قابل توجه ای به شریک خصوصی وارد نماید.

این خطا در فهم ساختارهای قراردادی به نحوی است که برخی سرمایه گذاران تصور می نمایند که بهای انتقال پرداخت مبلغی است که صاحب امتیاز (سرمایه پذیر)  در ازای انتقال تاسیسات و تجهیزات موضوع قرارداد پرداخت می نماید!. در حالی که از اصول مشارکت عمومی خصوصی ان است که مستحدثات و حقوق ایجاد شده می بایست بدون هرگونه پرداخت به بخض عمومی منتل شود. و به اصطلاح Free of Charge  انتقال (واگذاری) صورت گیرد

مکانیزم های پرداخت در مشارکت عمومی خصوصی

در قرارداد های مشارکت عمومی خصوصی، بازگشت سرمایه حاصل از سرمایه گذاری می بایست متناسب با عملکرد پروژه باشد. به نحوی که ارزش پولی (VFM) ناشی از انتخاب روش مشارکت عمومی خصوصی حفظ شود.

لذا عموما بهای قابل پرداخت به شریک خصوصی شامل دو بخش مجزا است که شامل بهای ظرفیت (Capacity Fee) و بهای تولید (Production Fee) است.

بهای تولید مبلغی است که در مقابل دریافت خدمات و یا محصولات بایست به شریک خصوصی پرداخت شود. در حالیکه بهای ظرفیت یک نوع بهای آمادگی (Availability Fee) است. که به عنوان ضمانت جبران هزینه های سرمایه گذاری در شرایطی که خریدار امکان دریافت خدمات و محصولات را ندارد پرداخت می شود.

ولی بهای انتقال با دو مورد قبلی تفاوت اساسی دارد، چرا که اصولا نوعی از پرداخت نیست.

بهای انتقال

بهای انتقال نوعی تضمین است که در قرارداد بابت ضمانت بازگشت اصل سرمایه گذاری صورت گرفته توسط شریک خصوصی تعیین می گردد. به معنای آنکه در شکست پروژه به دلیلی فارتر از اراده و توان بخش خصوصی، صاحب امتیاز دارائی های پروژه را در ازای پرداخت بهای انتقال تحویل می گیرد.

به عنوان نمونه اگر به دلیلی مانند تغییر سیاست های دولتی و امثال آن صاحب امتیاز (سرمایه پذیر) تمایل به ادامه مشارکت با بخض خصوصی نداشته باشد، می بایست هزینه های سرمایه گذاری انجام شده توسط بخش خصوصی را جبران نماید. این میزان جبران را با عنوان بهای انتقال می شناسیم.

در مشارکت عمومی خصوصی اصل بر این است که در پیان دوره امتیاز (دوره مجاز) انتقال دارائی ها بدون هرگونه پرداختی صورت گیرد. به نحوی که صاحب امتیاز بخش عمومی بتواند بدون مانع و هزینه اضافی از تاسیسات بهره برداری نماید. پس از دوره انتقال، بخش عمومی می بایست قادر باشد بهره برداری از دارائی ها را با ظرفیت و راندمانی که در اختیار بخش خصوصی بوده است انجام دهد.

محاسبه بهای انتقال

محاسبه بهای انتقال در قراردادهای مشارکت عمومی خصوصی یکی از چالش های جدی است که عدم ارزیابی دقیق آن می تواند از طرفی موجب کاهش انگیزه بخش خصوصی برای مشارکت شده و یا از سوی دیگر موجب مفسده و اتلاف منافع عمومی شود.

اصل اولیه در محاسبه بهای انتقال، جبران هزینه های سرمایه گذاری تا زمان خاتمه قرارداد و سود های پیش بینی شده در مدل مالی است. پس شاید ساده ترین روش مراجعه به مدل مالی قرارداد است.

البته باید توجه داشت که سرمایه پذیر احتمالا منابع لازم برای پرداخت این مبلغ را نداشته و به درامدهای طرح به عنوان منبع جبران توجه دارد. لذا ارزش روز داریی ها و قابلیت بهره برداری از طرح در نحوه محاسبه و پرداخت آن بسیار تاثیر گذار است.

گرشاسب خزائنی

بهمن ۱۳۹۸، منطقه آزاد چابهار