تحلیلی از چرائی شکست جذب سرمایه گزاری در مناطق توسعه نیافته

فرآیند سرمایه گذاری در بازارهای کمتر توسعه نیافته (Emerging Markets) عموما دشوار بوده و جذب سرمایه بسیار کند پیش می رود. در این مطلب تلاش دارم به چرائی این موضوع بپردازم

1. نظام اطلاعاتی قابل اعتماد

اولین گام برای جذب سرمایه گذاران واقعی ایجاد یک پلت فرم قابل دسترس و قابل اعتماد برای اطلاع رسانی اطلاعات مورد نیاز سرمایه گذارران به صورت واقعی و قابل اعتماد است. اخبار مربوط به سرمایه گذاری از اون دست خبرهایی است که به کررات مقادیر  متفاوت از تحقق آن گزارش می شود ولی در عمل نتیجه سرمایه گذاری های ادعایی باید که رشد اقتصادی یا رفاه عمومی باشد، را شاهد نیستیم. در این مدت بارها مورد سوال قرار گرفته ام که آیا هندی ها در چابهار سرمایه گذاری کرده اند؟ آیا افغانها مسیرهای ترانزیتی به راه انداخته اند؟ آیا چابهار در مسیر تحول شگرف است؟ و من عاجز از یک پاسخ صحیح به سرمایه گذاران احتمالی و علاقه مندان توسعه ملی!

شاید اولین نیاز تدقیق اطلاعات ارائه شده به رسانه ها و حتی مراکز تصمیم ساز کشور است. این میزان سرمایه ادعا شده در کجا و به چه منظور سرمایه گذاری شده است؟ چه زمان محصول این سرمایه گذاری نتیجه میدهد و در صورت نتیجه کدام بازار یا زنجیره محصول را هدف قرار داده است؟

دوم باید یک خط کش و مقیاس برای معنی دار کردن اعداد ارائه شود مثلا با این میزان ادعایی چه حجم محصولات پتروشیمی تولید کرد یا این میزان چه طولی از خط اهن چابهار را تکمیل می نماید. با داشتن این مقیاس مشخص می گردد که آیا حجم جذب سرمایه گذاری خصوصی  در برابر  سرمایه گذاری عمومی در زیر ساخت ها (مثلا هزینه ساخت بندر شهید بهشتی) توجیه پذیر هست یا خیر؟ یا آنکه با میزان سرمایه گذاری در بندر گوادر که رقیب چابهار محسوب می شود قابل قیاس است یا خیر؟ در این صورت می توان به درستی تصویری از کیفیت و کمیت سرمایه گذاری خارجی را ارائه داد

1. حمایت از سرمایه گذاری

در غالب گزارشات اقتصادی، آمارهای متنوع از رشد جذب سرمایه گذار ارائه می شود در حالیکه مردم بهبود شاخص های رفاهی را به صورت متناسب درک نمی کنند. این بیش از هرچیز ناشی از آن است کهوقت و تلاش بسیاری از مدیران صرف جلب و جذب سرمایه گذاران میشود، ولی در ادامه فراموش می کنند که سرمایه گذار باید مراقبت شود تا نتیجه سرمایه گذاری ها تبدیل به رشد و توسعه گردد

سرمایه گذاری یک فرایند است و نه اتفاق! این فرایند با معرفی فرصت شروع شده و به ایجاد و یا حتی دوام کسب و کار جدید منتهی می شود. در تمام طول این فرایند سرمایه گذار بمانند شریک و عضو زیست بوم اقتصادی نیاز به مراقبت و هدایت دارد.  چرا که شکست سرمایه گذار به معنی عدم توسعه و عقب ماندگی از شاخص های رفاهی است.

مراقبت به معنای صدور مجوزهای لازم، کمک در تامین منابع مالی (تسهیلات، مشارکت، صندوق پروژه)، ارائه زیرساخت های لازم، تسهیل روابط با نهادهای حاکمیتی، کاهش ریسک های سرمایه گذاری، تقویت تصویر اجتماعی و کسب حمایت جامعه محلی و … میباشد. سرمایه گذار شکست خورده حتی می تواند پیامی برای دیگر سرمایه جدید باشد که محیط کسب و کار در منطقه مناسب نیست.

2. صلاحیت سرمایه گذار

صلاحیت سرمایه گذار به معنای توانایی آن در راه اندازی، اداره و کسب منفعت از دارایی و کسب و کار ایجاد شده است. سرمایه گذاری که نتواند از کسب و کار خود منعفت دریافت کند، قادر نخواهد بود که به سرمایه گذاری ادامه دهد. علاوه بر توان مالی می بایست اشنا با کسب و کار مزبور و علاقه مند برای راه اندازی و اداره یک کسب و کار باشد. کسی که هتل دار است می داند که درامد هتل در طول زمان بدست می اید و با فروش واحد های تجاری یک پاساژ متفاوت است. اداره یک هتل نیازمند کار با تورهای گردشگری، نظارت سازمان های حاکمیتی، مدیریت خجم زیادی پرسنل و … است. مالک یک هتل می داند که حاشیه سود هتل از تکمیل بون اتاق ها، خدمات دهی رستوران و کافی شاپ، خرید ارزان و تعهدی، اجاره تالارها است؛ پس به شرکای خود در آژانس ها، به مشتریان خود در سازمان ها و به رقبای خود در رستوران ها توجه جدی دارد. واقعیت آن است اگر سرمایه گذاری با این سوابق ندارید، واگذاری ساخت هتل صرفا به معنای زخمی کردن یک پروژه نیمه تمام دیگر است

3. استراتژی جذب سرمایه صنعتی (برنامه توسعه صنعتی)

جانمایی و سرمایه گذاری صنایع وابسته به دسترسی به شبکه حمل و نقل مناسب، دسترسی به بازار فروش، امکان تامین مواد اولیه ارزان، نیروی انسانی متخصص و پیمانکاران محلی، کارگران ارزان، صنایع بالادستی و جانبی، دسترسی به منابع مالی ارزان و کم ریسک، انرژی ارزان و دست اخر معافیت های اداری و قانونی حاکمیت است.

در واقع سرمایه گذاران برای انتخاب محل سرمایه گذاری بین مناطق مختلف مقایسه می نمایند که کدام منطقه فاکتورهای بیشتری را از موارد گفته شده در اختیار دارد و به اعتبار دیگر مزیت بیشتری دارد. لذا برای یک منطقه کمتر برخوردار نباید انتظار داشت که در همان ابتدا، توسعه به سرعت به مرحله صنعتی برسد. بلکه ابتدا باید زیر ساخت های لازم و زنجیره پیشین کامل شود تا شرایط برای توسعه صنعتی فراهم شود. این استراتژی ها می تواند شامل:

١- اولویت سرمایه گذاری به بخش های از توسعه متوجه شود که حجم سرمایه گذاری کمتر و الزامات ساده تری لازم دارد مانند گردشگری یا لجستیک و ترانزیت!

٢- با توجه به معادن منطقه، بازارهای قابل دسترس، معافیت های قانونی و ….، سرمایه گذاران علاقه مند متمرکز بر محدوده خاصی از صنایع شوند. عدم وجود یک برنامه توسعه صنعتی که مزیت ها و مشوق ها را مشخص نکرده باشد، به سرمایه گذار این پیام را می رساند که مدیریت بلوغ لازم برای همکاری را ندارد.

٣- برای کاهش هزینه سرمایه گذاری و کوتاه کردن انتظار سرمایه گذار برای بازگشت سرمایه، با سرمایه گذاری دولتی بخش هایی از زیرساخت ها و زنجیره مورد نظر صنعت را تکمیل نمایید

۴- اعطای تسهیلات مالی یا استفاده از ایتکارهای مالی مانند پیش خرید محصولات هزینه را کاهش

۵- با توجه به سرمایه بالای مورد نیاز، شبکه حمل و نقل و ترانزیت را تکمیل کنید

۶- روی اموزش و مهارت اموزی ساکنین محلی سرمایه گذاری شود. نیروی انسانی ماهر و ارزان مزیت مهمی است که سرمایه گذاران را به مناطق توسعه نیافته چین میکشاند

٧- تسهیل فرایند اداری

٨- قوانین ساده تر کسب و کار و تولید

٩- تشویق تجارت و توجه به مرحله بلوغ صنعت از مرحله فروش تا تولید

١٠- ابزارهای تشویقی و ترجیحی برای تحریک بازار محلی و ایجاد تقاضای مطمئن برای محصولات تولیدی

گرشاسب خزائنی

چابهار، شهریور ۱۳۹۸