بحران کرونا و مدل توسعه چینی

آیا مدل توسعه چین می تواند الگوی مناسب برای توسعه پایدار باشد؟

در چند وقت اخیر، فراگیری بیماری های مسری از سارس گرفته و حالا کرونا تهدید جدی برای سلامت و امنیت جهانی شده است. به طوری که خیلی ها را به یاد داستان کوری می اندازد، جائی که بیماری ترسناک و هم گیر تمدن انسانی را در خودش هضم می کند. ولی چرا این حوادث تکرار می شود و چرا مهمتر انکه همه از چین منشا می گیرند؟ واقعا در این دومین اقتصاد بزرگ دنیا و ابرقدت اینده جهانی چه خبر است!
سالها است که در کشور ما و شاید در نقاط دیگر دنیا به چین به عنوان یک الگوی توسعه اسیائی نگاه می شود که توانسته است پاجای بزرگران غربی گذاشته و حتی از استعمارگران اروپائی عبود نماید. و امروز به عنوان ابرقدرت جهانی و اقتصاد دوم دنیا مطرح باشد. ولی واقعیت نشان می دهد که مدل توسعه چینی چندان هم یک مدل با ثبات و مطمن نیست. در واقع مدل کمونیستی چینی که توسط امریکا به عنوان رقیب مدل کمونیستی شوروی حمایت گردید؛ دارای تناقض جدی است.

دولت چین می تواند در عرض چند روز محدو بیمارستانی عظیم بسازد، دولت چین می تواند ۷۰ میلیون نفر را در وسعتی گسترده محبوس و قرنطینه کند و خیلی رکوردهای عحیب دیگر که فقط از یک ساختار منظم و دارای اقتدار اهنین می توانیم شاهدش باشیم. اینها می تواند موجب تحسین جهانی باشد و همه را امیدوار کند با الگو گیری مدل چینی روشی سریع برای رسیدن توسعه پیدا کنند. ولی واقعیت ان است که توسعه چین رویه هایی مبهم و تاریک هم دارند که علاقه مندان توسعه را نسبت به نتیجه نهائی بکارگیری این مدل مشکوک کند.

واقعیت ان است که چین با وجود رشد تولید داخلی و حجم عظیم صادرات ملی ولی ملت این کشور از حداقل های لازم در حوزه بهداشت و آموزش بهره نبرده است. حوادثی مانند کرونا یا پیش از این سارس نشان دهنده عمق فاجعه ای است که در سیستم بهداشتی این کشور وحود دارد. شرایطی که چین را از خیلی از رقبا اقتصادی اش در اروپا و آسیا عقب تر می اندازد. شاخص های خلاقیت، طول عمر و .. که نشان دهدنه بهره مندی کشورها از مواهب توسعه و رفاه عمومی است هنوز در چین نسبت به دیگر کشورهای توسعه یافته فاصله معنا داری دارد.

مدل چینی الگوئی شکننده و نامتعادل را نشان می دهد که حتی فراتر از مرزهایش به مانند گسترش کرونا می تواند  بی ثبات کننده تمامی دنیا باشد. چین امروز شاهد سرکوب های اقوام دور از مرکز در تبت و ایغور است، خطر مشاجرات مرزی با تایوان و ویتنام نگران کننده است، ساختار مرکزی حزب به شدت درگیر فساد مدیران و رهبران کشور می باشد و اختلاف طبقاتی شدید بین ساکنین برج های عظیم شهرهای پکن و شانگهای و مردم روستاهای مرکزی ظرفیت بالقوه بی ثباتی در این کشور است.
چین با سیستم تولید نه چندان مدرن و مبتنی بر نیروی انسانی ارزان، دارای بالاترین تولید الاینده ها بوده و قادر نیست در بحران های جهانی مانند گرمایش زمین، نقش موثر و مثبتی ایفا نماید.
جامعه چین علیرغم برخورداری از یک ساختار منظم و بسیار قدرتمند بروکراتیک، به دلیل عدم تحمل تکثر در نهادهای اقتصادی و فرهنگی کشور، ساختاری تک پایه است که هیچ آبترناتیوی برای کنترل بحران را ندارد. مدل توسعه چینی یک الگوی نامتعادل و غیر قابل اعتماد است که احتمال فروپاشی آن  یک نگرانی جدی جهانی می باشد. بحرانی مانند کرنا که حتی در ایران و کانادا هم شاهد پس لرزه ان باشیم.

گرشاسب خزائنی

بهمن ۱۳۹۸، منطقه آزاد چابهار